Brexit en consumentenrecht in het VK

Dubbeldekker out, Omnibus in! Consumentenrecht is bij uitstek Europees recht. De meerderheid van het consumentenrecht in de Europese Unie van de afgelopen decennia is gebaseerd op (de omzetting van) Europese richtlijnen en Europese verordeningen. Denk hierbij aan regels voor oneerlijke handelspraktijken, productaansprakelijkheid, overeenkomsten op afstand, etc. Dit geldt voor het consumentenrecht in Nederland, maar ook voor het consumentenrecht in het VK. Het ligt niet in de lijn der verwachting dat het VK na Brexit opeens al haar consumentenwetgeving gaat aanpassen. Grote verschillen tussen het geldende consumentenrecht in het VK en de EU zijn op korte termijn dan ook niet te verwachten. De ‘Omnibus-richtlijn’ (Richtlijn (EU) 2019/2161) kan daar echter verandering in brengen. Op 27 november 2019 hebben het Europees Parlement en de Europese Raad ingestemd met de Omnibus-richtlijn. Deze richtlijn ziet op betere handhaving en modernisering van de regels voor consumentenbescherming in de EU. De nieuwe regels die uit de Omnibus-richtlijn voortvloeien moeten uiterlijk op 28 november 2021 in iedere lidstaat van de EU zijn omgezet in nationaal recht. Vanaf 28 mei 2022 moeten de bepalingen ook worden toegepast. Doelstellingen en wijzigingen Omnibus-richtlijn Het doel van de Omnibus-richtlijn is het versterken van het consumentenrecht. De Omnibus-richtlijn  probeert dit op twee manieren te regelen. Ten eerste met een betere handhaving van Europese consumentenregels door middel van een boetesysteem en ten tweede met een aanpassing van de Europese consumentenregels zodat deze beter geschikt zijn voor nieuwe, met name digitale, ontwikkelingen. De Omnibus-richtlijn bevat onder andere het volgende:

• De Omnibus-richtlijn creëert een aantal handhavingsbevoegdheden die gelijkenissen vertonen met de sancties die zijn opgenomen in de AVG. Zo kunnen er door de handhavende instanties boetes tot 4% van de jaaromzet van de handelaar worden opgelegd in de lidsta(a)t(en) waar het consumentenrecht overtreden is, of 2 miljoen euro in gevallen waarin geen informatie over de omzet beschikbaar is. Daarnaast creëert de Omnibus-richtlijn de mogelijkheid voor consumenten om rechtstreek aanspraak te maken op compensatie bij oneerlijke handelspraktijken.
• Onder de Omnibus-richtlijn wordt onder de definitie van ‘prijs’ ook begrepen het betalen met persoonsgegevens. Hierdoor kunnen consumenten aanspraak blijven maken op hun consumentenrechten op het moment dat zij ‘gratis’ een (online)dienst geleverd krijgen tegen betaling van hun persoonsgegevens.
• De Omnibus-richtlijn creëert nieuwe transparantieverplichtingen voor online handelaren.
  • Onlinemarktplaatsen: worden verplicht de consument te informeren of een product van een handelaar of een particulier worden gekocht. Wanneer de verkoper een consument is moet de onlinemarktplaats de consument erop wijzen dat het Europese consumentenrecht niet van toepassing is.
  • Rangschikking en zoekresultaten: de aanbieder van een online zoekfunctie moet aan de consument informatie verstrekken over de belangrijkste parameters ter bepaling van de rangschikking van een zoekopdracht en van hun relatieve belang ten opzichte van andere parameters.
  • Consumentenbeoordelingen: wanneer de handelaar consumentenbeoordelingen laat zien, moet hij informatie verstrekken over of en hoe hij verzekert (controleert) dat gepubliceerde consumentenbeoordelingen afkomstig zijn van consumenten die het product daadwerkelijk hebben gebruikt of aangekocht.
  • Gepersonaliseerd aanbod: de handelaar is verplicht om voor het sluiten van de overeenkomst de consument te informeren of er sprake is van een gepersonaliseerd aanbod, dat tot stand is gekomen door middel van geautomatiseerde besluitvorming.
  • Prijsaanduiding producten: de handelaar moet bij het hanteren van een prijsvermindering (korting) de laagste prijs die hij in een periode van minimaal dertig dagen voorafgaand aan de toepassing van de prijsvermindering heeft gevoerd, als referentieprijs (‘van’-prijs) hanteren.

Voor wie geldt de nieuwe Omnibus-richtlijn? De Europese consumentenwetgeving (inclusief de nieuwe Omnibus-richtlijn) is van toepassing op alle handelaren die zich specifiek richten op consumenten in de Europese Unie, ongeacht de locatie van de handelaar. In bepaalde gevallen kan het dus zo zijn dat een buiten de Europese Unie gevestigde handelaar zich aan de Europese consumentenwetgeving dient te houden op het moment dat hij zich specifiek richt tot Europese consumenten. In dergelijke gevallen hebben die handelaren tot 28 mei 2022 om zich aan de nieuwe Omnibus-richtlijn aan te passen. Brexit Het is ongewis of de Britten na Brexit hun consumentenwetgeving zullen aanpassen op een manier die aansluit bij de Omnibus-richtlijn. Dit ligt niet direct voor de hand en dan gaat het consumentenrecht in de EU en het VK dus uit elkaar lopen. Dit is van belang voor handelaren die actief zijn in zowel de EU als het VK en voor EU consumenten die ook wel eens iets (online) kopen in het VK (en die online VK webshop zich niet specifiek richt tot EU consumenten). Heeft u vragen over wat de Omnibus-richtlijn voor u(w bedrijf) gaat betekenen? Neem dan contact op met Pieter Ballings of Robbert Sjoerdsma.